O GALEGO NA IDADE MEDIA

     As condicións sociopolíticas dadas a partir do século XII permitiron  que o galego se desenvolvese como  lingua principal para a poesía  . O noso idioma soaba en boca de trobadores en todas as cortes da Península e eran moitos poetas de fóra de Galicia os que adoptaban o galego como lingua poética. Neste período compuxéronse as Cantigas de amigo, de amor, de escarnio e de Santa María .

   O galego é a lingua de todos os galegos, sexan de clase alta ou baixa ; emprégase oralmente e tamén para todo tipo de documentos escritos desprazando pouco a pouco ao latín(actos notariais, xudiciais e administrativos, públicos e privados) .

Darío Xohán Cabana contaba este período neste fragmento do seu Romance da Lingua:

II O cantar dos trobadores Neste extremo de Occidente xa o falar se diferencia do que falan en Italia, e en Romania, e en Provenza. Xa non podemos chamarlle lingua latina a esta fala e chamámoslle galego “pra” poder diferenciala. Toda a xente desta terra sen ningunha distinción fala nesta nova lingua que é o idioma da nación. Os clérigos aínda escriben a antiga lingua romana, pero o pobo non aprende pois xa queda ben lonxana. Alá polo mil douscentos a lingua que hoxe falamos escomeza a ser escrita por poetas e notarios. Falan en lingua galega reis, labregos e señores e os abades dos mosteiros, e os soldados e os doutores. Unha grande poesía cántase ao son das violas polas prazas de Santiago por Toledo e por Lisboa. Agres cantigas de escarnio, doces cantigas de amores, resplandían coma as xemas no cantar dos trobadores. Rei Afonso de Castela cantaba a Santa María coas palabras máis fermosas que na nosa terra había. Rei Denís de Portugal, o amigo da agricultura, na nosa lingua cantaba con extremos de dozura. Martim Códax o de Vigo, Airas Nunes e Mendinho dicían os seus cantares nas terras que baña o Mińo. Pero Meogo trobaba ao cervo que a auga volvía, con tan belidos dicires que o sentido suspendían. A luz  máis bela de Europa desprendía Compostela como en terras de Occitania, de onde viña tanta estrela. Historias de cabaleiros e miragres de Santiago en galego se contaban e as fazańas dos troianos. Ordenanzas se escribían e crónicas e tratados, e os acordos dos concellos en galego eran labrados.

Ilustración de Pepe Carreiro  en Historia da lingua galega ______________________________ Versión do romance musicada polo grupo A Quenlla