04/06/2013

OS SÉCULOS ESCUROS. XVI-XVII-XVIII

        Debido a circunstancias sociopolíticas Galicia perdeu moito poder no conxunto dos reinos peninsulares e pasou a depender definitivamente de Castela. Pola súa banda Portugal independizouse como estado desde o século XII.Isto dará lugar co paso do tempo a evolucións distintas entre as falas do norte e do sur do Miño.
A nobreza galega é castigada e substituída por outra de fóra de Galicia . De xeito semellante, os cargos civís son ocupados por funcionarios non galegos. Isto significou a liquidación do galego para os usos formais, e marcou o comezo da situación de anormalidade lingüística.
     A partir de agora o galego non vai usarse para a escrita, a xente continúa falándoo, pero comeza a nacer nos galegofalantes a idea de que o seu idioma non servía para os usos importantes porque cada vez que teñen que dirixirse ás institucións teñen que facelo en castelán. Deixa tamén de escribirse literatura.         
        No século XVIII a figura dun ilustrado , frei Martín Sarmiento, ten grande importancia. Ademais de ocuparse do coñecemento científico do idioma galego, unha das súas preocupacións fundamentais   foi a situación de marxinación social do galego. En numerosos lugares denuncia que o galego non sexa a lingua da Escola, da Administración e da Igrexa.

SEGUIMOS CO ROMANCE DE DARÍO XOHÁN CABANA , COA PARTE NA QUE SE DÁ CONTA DESTES FEITOS:

 III Viñeron xentes de fóra

Mais despois tempos vińeron
que Galicia esmorecía
porque nobres e señores
cometeron felonía.

Viñeron xentes de fóra
xentes de dentro marcharon
e a lingua da nosa xente
dos escritos olvidaron.

Galicia foi sometida
polo xugo de Castela
e os que mandan en Galica
non falan a lingua dela.

Pero as xentes desta terra
columna do noso pobo
non deixan de ser galegos
nin falan o idioma novo.

Artesáns e mariñeiros,
e burgueses, e labregos,
levan no peito a Galicia
e nos labios o galego.

Aínda que os bispos de fóra
mandan rezar noutra lingua,
a xente fala na súa
Galicia non sofre mingua.

Así van pasando os anos,
anos a ducias e a centos,
e moitos anos máis tarde
fala o bo Martín Sarmiento.

Padre Sarmiento bieito,
non quere de fóra un crego,
nin oficial de xustiza
que non fale un bo galego.

Douscentos anos pasaron
desque escribiu este frade,
aínda todo o que el quería
dista ben de ser verdade.

Ao principio do oitocentos
toda Galica falaba
na lingua dos devanceiros
e ninguén se avergonzaba.

Pero enseguida empezaron
as xentes acomodadas
a pensar que eran máis finas
as palabras importadas.

Galica xa tiña fendas
xa o seu corpo se crebaba
por mor dos desleigados
que a súa lei  non lle gardaban.








Ilustracións de Pepe Carreiro


0 comentarios:

Enviar um comentário